Potrącenia z wynagrodzenia za pracę
Kodeks pracy precyzyjnie reguluje w jakich przypadkach pracodawca może dokonywać potrąceń z wypłacanego pracownikowi wynagrodzenia za pracę – określa się rodzaje należności jakie mogą być potrącane oraz ograniczenia procentowe i kwotowe.
Przede wszystkim pracodawca może potrącić z wynagrodzenia netto kwoty egzekwowane na podstawie tytułów wykonawczych (np. wyroki, nakazy zapłaty, administracyjne tytuły wykonawcze dot. podatków, grzywien itp.). Ponadto prawo dopuszcza możliwość potrącania należności wynikających z udzielonych wcześniej pracownikowi zaliczek oraz z tytułu kar pieniężnych nałożonych przez pracodawcę (np. za nieusprawiedliwioną nieobecność w pracy).
Przepisy przewidują ograniczenia powyższych potrąceń:
- w przypadku egzekucji świadczeń alimentacyjnych potrąceniu podlega wynagrodzenie do 3/5 jego wysokości.
- w przypadku egzekwowania należności innych niż alimenty oraz zaliczek – zajęciu podlega wynagrodzenie do 1/2 jego wysokości.
- należności alimentacyjne podlegają potrąceniu w pierwszej kolejności, w przypadku łącznego egzekwowania roszczeń alimentacyjnych oraz innych należności – nie można potrącić łącznie więcej niż 3/5 wynagrodzenia za pracę.
W przypadku potrącania należności z kilku źródeł, jednakże innych niż alimenty – łącznie potrącenie nie może przekraczać 1/2 wynagrodzenia pracownika. W przypadku potrącenia należności za tytułu kar pieniężnych – nie mogą one wynieść więcej niż 10 % wynagrodzenia pozostającego do wypłaty po dokonaniu opisanych wyżej potrąceń.
Kodeks pracy przewiduje ponadto kwoty wolne od potrąceń. W przypadku należności egzekwowanych na podstawie tytułów wykonawczych wolna od potrąceń jest równowartość minimalnego wynagrodzenia za pracę – zatem w sytuacji, gdy pracownik otrzymuje wynagrodzenie minimalne – jego pensja będzie w całości wolna od potrąceń na podstawie wyroków i innych tytułów wykonawczych. Należy jednak pamiętać, że ograniczenie to nie dotyczy świadczeń alimentacyjnych – w tym przypadku istnieje tylko ograniczenie do 3/5 wynagrodzenia.
W przypadku potrącania zaliczek – kwota wolna od potrąceń to 75 % minimalnego wynagrodzenia, w przypadku kar pieniężnych – 90 %.
Pracodawca za zgodą pracownika wyrażoną na piśmie może dokonywać potrąceń innych należności – np. rat kredytów, pożyczek itp. W tym przypadku przepisy także przewidują ograniczenia. Jeżeli są to należności na rzecz pracodawcy to ograniczeniem jest kwota stanowiąca równowartość minimalnego wynagrodzenia, w przypadku innych należności – 80 % kwoty minimalnego wynagrodzenia. Podkreślić należy, że przekroczenie tych limitów nie jest możliwe nawet w przypadku, gdyby pracownik wyraził na to zgodę.